Tokat: Doğanın ve Tarihin Kucaklaştığı Şehir
Tokat, Karadeniz Bölgesi'nin Orta Karadeniz kısmında yer alan, hem tarihî hem de doğal zenginlikleriyle dikkat çeken bir ildir. Dağlar ve vadilerle çevrili olan Tokat, yeşil doğası, tarihi eserleri ve kendine has kültürüyle bölgenin en gözde şehirlerinden biridir. 2023 yılı itibarıyla yaklaşık 606.934 nüfusa sahip olan Tokat, 10.073 km² yüzölçümüyle Karadeniz Bölgesi'nin önemli illerinden biridir.
Tarihî Derinlik
Tokat, tarih boyunca çeşitli isimlerle anılmıştır. Bunlar arasında en bilinenler; Comano Pontika, Komana, Evdoksia, Dokia, Dokat, Kah-Cun, Sobaru, Darün-Nusret, Darün-Nasr ve Tokat'tır.
"Tokat" adının kökeni hakkında farklı rivayetler bulunmaktadır. Bunlar arasında, Tokat’ın Togayıt Türkleri tarafından kurulduğu ve adını buradan aldığı, ya da surlu kent anlamına gelen Toh-kat’tan türediği söylenmektedir. Evliya Çelebi ise Tokat Kalesi'nin, Amalika Kavmi'nden efsanevi kahraman "Dok-Ad" tarafından yapıldığını ve şehrin adının buradan geldiğini ifade etmiştir.
Tokat’ın tarihi, M.Ö. 5500'lere kadar uzanır. Bölgedeki kazılarda elde edilen buluntular, yörenin Kalkolitik Çağ’dan itibaren yerleşime açık olduğunu göstermektedir. Hatti, Hitit, Frig, Med, Pers, Büyük İskender, Pontus, Roma, Bizans, Arap, Danişment, Anadolu Selçuklu, İlhanlı, Beylikler, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti dönemlerinde bu topraklar önemli bir yerleşim alanı olmuştur.
Malazgirt Savaşı sonrası Danişmendli Beyliği kurulan bölge, 1175 yılında Selçuklulara katılmıştır. 1243 Kösedağ Savaşı sonrasında İlhanlıların, 1335’ten sonra Eretna Beyliği’nin, 1388’de ise Kadı Burhaneddin’in yönetimine girmiştir. 1392’de Osmanlı topraklarına katılan Tokat, Ankara Savaşı sonrasında bir süre Osmanlı yönetiminden çıkmış, 1413’te tekrar Osmanlı idaresine geçmiştir. 1863’te Sivas Eyaleti'ne bağlı bir nahiye, 1878’de Mutasarrıflık, 1920’de Müstakil Liva, 1923’te ise il olmuştur.
Gezilecek Yerler ve Tarihi Mekanlar
Ballıca Mağarası
Tokat’ın Pazar ilçesinde bulunan Ballıca Mağarası, yaklaşık 3 milyon yıllık geçmişiyle Anadolu’nun en eski mağaralarından biridir. Yüksek bir konumda yer alan ve turizme kazandırılmak için özel yürüme yolları ve aydınlatmalarla düzenlenen mağara, toplamda 95 metre yüksekliğe sahiptir. Etkileyici dikitleri ve soğan sarkıtlarıyla ünlü olan Ballıca Mağarası, 1996 yılından beri Tokat’ın en çok ziyaret edilen doğal alanlarından biridir. Mağara, cüce yarasalarıyla da tanınır ve 8 ayrı bölümden oluşur; bunlar arasında yarasa salonu, havuzlu salon ve fosil salonu gibi görülmesi gereken yerler bulunur. Halk arasında "İndere Mağarası" olarak da anılmaktadır.
Kaz Gölü
Tokat'ta görülmesi gereken doğal güzelliklerden biri olan Kaz Gölü, kuşların göç yolunda bulunmasıyla yıl boyunca farklı zamanlarda neşeli manzaralar sunar. Şehir merkezine yakın olması, ulaşımını kolaylaştırır. Mart ayı ile birlikte kuşların yoğunlaştığı dönemde, Kaz Gölü yoğun ilgi görür. Ayrıca bu bölge, kara çulluk, söğüt serçesi, kaz, leylek ve kız kuşu gibi birçok kuş türüne ev sahipliği yaparak kuluçka merkezi olarak da önemlidir.
Tokat Kalesi
Tokat Kalesi, şehrin sembollerinden biridir ve Roma döneminde güvenlik amaçlı inşa edilmiştir. Yaklaşık 500 yıl boyunca Bizans yönetiminde kalan kale, 1074'te Melikşah Gazi tarafından fethedilmiş ve tarih boyunca birçok medeniyetin egemenliğine girmiştir. Dik bir kayalık üzerine kurulu olan kale, şehir manzarası ve ormanlarıyla dikkat çeker. 362 basamaktan oluşan merdivenleri kullanarak kaleye ulaşmak mümkündür. 5. yüzyıldan kalma bu yapı, şehrin en yüksek noktalarından birine konumlanmıştır.
Almus Baraj Gölü
Almus ilçesinde bulunan Almus Baraj Gölü, alabalık yetiştiriciliği ile bilinir. Çevresindeki geniş ormanlık alan ise piknik gibi etkinlikler için kullanılan bir rekreasyon alanı oluşturur. Turistik bir bölge olan Almus Baraj Gölü, aynı zamanda su sporları için de tercih edilmektedir. Göle çevresindeki restoranlarda yakalanan taze balıklardan tadılabilir.
Topçam Yaylası
Tokat’ın doğal harikalarından biri olan Topçam Yaylası, denizden 1500 metre yükseklikte bulunur ve şehir merkezine 14 km uzaklıktadır. Nefes kesici manzarası ve doğa ile iç içe olması, bu yaylaya hem yerel halk hem de turistlerin ilgisini çeker. Yeşilin farklı tonlarını sunan Topçam Yaylası, her yıl ağustos ayında düzenlenen şenliklere de ev sahipliği yapmaktadır.
Tokat Saat Kulesi
Tokat Saat Kulesi, Abdülhamit’in tahta çıkışının 25. yılı anısına 1902 yılında inşa edilmiştir. 33 metre yüksekliğiyle dikkat çeken bu tarihi yapı, güçlü bir saatin sesiyle ünlüdür. Tokat’ın simgelerinden biri olan Saat Kulesi, merkezi bir konumda yer alır ve her yarım saatte bir çalan saatiyle hatıra fotoğrafı çektirmek isteyenler için ideal bir yerdir.
Taşhan
1626 yılında inşa edilmeye başlanan Taşhan, Tokat’ın en büyük ve en görkemli hanıdır. Osmanlı mimarisinin izlerini taşıyan bu yapı, iki katlı ve dikdörtgen formundadır. Bugün, eski bakırcılar, antikacılar ve geleneksel el sanatları atölyelerine ev sahipliği yapan Taşhan, Tokat’ın en dikkat çekici yapılarından biridir.
Yazmacılar Hanı
Tokat’ın önemli hanlarından biri olan Yazmacılar Hanı, 1800'lü yıllara uzanan bir geçmişe sahiptir. Geleneksel yazma ürünleri ve ipek dokuma ürünleri satan dükkanlar, bu handa yer alır. Yazmalar, Tokat’tan alınabilecek en popüler hediyelerdendir.
Sokak Caddesi
Sulu Sokak Caddesi, Tokat’ın tarihi kimliğini barındıran önemli bir turistik caddedir. 900 yıllık geçmişe sahip olan bu cadde, tarihi evler, camiler, medreseler ve türbelerle doludur. Yağıbasan Medresesi, Latifoğlu Konağı ve Tokat Mevlevihanesi gibi önemli yapılar bu caddede yer alır.
Tokat Müzesi
1982 yılında halkla buluşturulan Tokat Müzesi, Tokat’taki müzecilik faaliyetlerinin önemli bir parçasıdır. Arkeolojik ve etnografik eserlerin sergilendiği müzede, özellikle Koman Antik Kenti ve Maşthöyük kazılarından elde edilen eserler öne çıkar.
Yağıbasan Medresesi
1151 yılında inşa edilen Yağıbasan Medresesi, Anadolu’daki ilk kapalı avlulu medrese olarak bilinir. Sade ve süslemesiz yapısı, dikkat çeker. Yağıbasan Medresesi, tarihi değeri ve mimarisi ile önemli bir yapıdır.
Tokat Kültür Evi
Tokat Kültür Evi, 1700’lü yıllara ait bir yapıdır ve Anadolu Türk mimarisinin güzel örneklerinden biridir. Sulu Sokak’ta yer alan bu ev, çevresindeki tarihi yapılarla birlikte turistlerin ilgisini çeker.
Sebastapolis Antik Kenti
Sulusaray bölgesinde yer alan Sebastapolis Antik Kenti, Roma İmparatorluğu döneminden kalma kalıntılarıyla dikkat çeker. Aslan heykelleri, hamam ve tapınak kalıntıları, kenti ziyaret edenlerin ilgisini çeker.
Niksar Kalesi
Niksar Kalesi, Tokat’ın en önemli kalelerinden biridir ve Pontus Krallığı’ndan kalma bir mirastır. Kale, zaman içinde çeşitli eklemelerle bugünkü halini almıştır. İçinde kilise, mescit, hamam ve hapishane gibi bölümler yer alır.
Yeşilırmak (Hıdırlık) Köprüsü
Tokat’ın kuzeyinde yer alan Yeşilırmak Köprüsü, Selçuklu dönemine ait bir yapıdır. 1250 yılında inşa edilen bu köprü, 5 kemeri ve ihtişamlı yapısıyla dikkat çeker.
Ali Paşa Camii ve Hamamı
1572 yılında inşa edilen Ali Paşa Camii, Mimar Sinan ekolünden izler taşır. Büyük bir bahçeye sahip olan cami, özellikle bahar aylarında güzel manzaralar sunar.
Zile Kalesi
Zile ilçesinde yer alan Zile Kalesi, Roma dönemine ait kalıntılar taşır ve 1336 yılında onarılmıştır. Ücretsiz ziyaret edilebilen bu kale, bölgedeki tarihi zenginliği yansıtır.
Tokat Mevlevihanesi
Sultan III. Ahmet döneminde inşa edilen Tokat Mevlevihanesi, 13. yüzyılda Mevlana tarafından yayılan Mevleviliği destekleyen Fahreddin Iraki tarafından kurdurulmuştur. Geniş bir alanı kaplayan bu tarihi yapı, Evliya Çelebi tarafından övgüyle anılmıştır.
Gastronomi
Tokat Tavası: Patates, soğan, patlıcan, biber, kabak ve etin bakır tepside kuyruk yağı ve baharatlarla uzun süre pişirilmesiyle yapılan bu yemek, Tokat mutfağının en meşhur et yemeklerinden biridir.
Baklalı Dolma: Tokat yaprağı ile hazırlanan baklalı dolma, iç bakla ve bulgur ile yapılır, kemikli et suyu ile pişirilir.
Pehlili Pilav: Pirinç, nohut, et suyu ve yoğurtla hazırlanan bu pilav, genellikle özel günlerde tercih edilir.
Toyga Çorbası: Yoğurt bazlı, besleyici bir çorba olup, sıcak ya da soğuk servis edilir.
Helle Çorbası: Un ve mercimekle yapılan, besleyici bir çorba. Eski zamanlarda süt artırıcı olarak kullanılırdı.
Çökelekli Pide: Tokat çökeleği ve maydanoz ile hazırlanan, kahvaltılarda sevilen sıcak pide.
Nohut Yahnisi: Et, nohut ve baharatlarla hazırlanan doyurucu bir kış yemeğidir.
Yavan (Erikli) Dolma: Kuru erik ve bulgurla yapılan, özel günlerin vazgeçilmezi olan dolma.
Nivik: Tokat’a özgü bir sulu yemek, içinde çeşitli meyveler ve otlar bulunur.
Bacaklı Çorba: Yeşil mercimek ile yapılan, besleyici ve vejetaryen dostu bir çorba.
Tokat Simiti: Tokat usulü simit, daha yumuşak ve az susamlıdır.
Dolma İçi: Bulgur, bakla ve baharatlarla yapılan, kış aylarında sıcak servis edilen pilav benzeri yemek.
Dilme Fasulye Tava: Kurutulmuş fasulye ile yapılan bu yemek, et suyu ve mısır unu ile tatlandırılır.
Zile Batı: Bulgur, mercimek, ceviz ve otlarla yapılan sulu bir yemek, özellikle Tokat’ın Zile ilçesinde popülerdir.
Nohut Mayalı Cevizli Çörek: Niksar ilçesine ait, nohut mayası ile yapılan ve uzun süre taze kalan cevizli çörek.
Zile Köme: Üzüm ve cevizle yapılan, Tokat’ın geleneksel tatlısı.
Kızılcık Hoşafı: Kızılcık, su, şeker ve baharatlarla yapılan ferahlatıcı bir içecektir.
Zile Pekmezi: Özellikle Zile ilçesinde üretilen, cevizle zenginleştirilebilen pekmez, Tokat’ın en bilinen lezzetlerinden biridir.
Ekonomi ve Geçim Kaynakları
Tokat ilinin ekonomisi büyük ölçüde tarım ve hayvancılıkla ilgilidir. Faal nüfusun %80’i tarım sektöründe çalışmaktadır. Tokat’ın verimli ovalarında her çeşit ürün yetişir, özellikle buğday, arpa, mısır, nohut, şekerpancarı, tütün, soğan, patates ve ayçiçeği öne çıkar. Tokat, aynı zamanda Türkiye’nin meyve bahçesi olarak bilinir, burada domates, meyve ve sebze yetiştirilir. Ayrıca tütün ve narince üzümü de meşhurdur.
Hayvancılık da gelişmiştir; sığır, koyun, manda ve kıl keçisi beslenir. Arıcılık ve ipekböcekçiliği de yaygındır. Tokat’ta Turhal Şeker Fabrikasında yem üretimiyle besi hayvancılığı artmıştır.
Tokat, maden bakımından da zengindir. İl genelinde betonit, antimon, oniks, krom ve kömür çıkarılmaktadır. Betonit, su arıtımı ve sondaj işlemlerinde kullanılırken, antimon yüksek sıcaklıklara dayanıklı bir madendir. Reşadiye ilçesi, Türkiye’nin en zengin betonit yataklarına sahiptir.
Tokat, tarihî zenginlikleri, doğal güzellikleri, lezzetli mutfağı ve sıcak halkı ile her yıl pek çok turistin ilgisini çeker. Ballıca Mağarası, Tokat Kebabı gibi ünlü zenginlikleri ve zengin kültürel mirasıyla Tokat, keşfedilmeye değer bir şehirdir. Hem tarihi hem de doğal güzellikleri ile Tokat, ziyaretçilerine eşsiz bir deneyim sunmaktadır.
Mihrimah E-Ticaret ve Turizm Şirketi, Türkiye ve dünya çapında her türlü turistik turu sağlayarak, sizleri unutulmaz bir seyahat deneyimi yaşamaya davet etmektedir. Tokat’ın tarihi ve doğal güzelliklerini keşfetmek, bu şehri en iyi şekilde deneyimlemek için Mihrimah E-Ticaret ve Turizm Şirketi ile seyahatinizi planlayın. Mihrimah, tüm Türkiye’de anlaşmalı olduğu otellerde size konaklama hizmeti sunarak, konforlu bir tatil geçirmenizi ve keyif almanızı sağlar. Tokat’ın eşsiz güzelliklerini keşfetmeye hazır olun, Mihrimah ile seyahatiniz bir ömre değer olacak!