Şırnak: Dağların Gölgesinde Bir Kültür ve Tarih Şehri
Şırnak, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin doğusunda yer alan, zengin tarihi ve kültürel mirasıyla dikkat çeken bir ilimizdir. 557.605 nüfusa sahip olan Şırnak, 7.078 km² yüzölçümü ile küçük ama önemli bir coğrafi alana yayılmıştır. Dağların çevrelediği şehir, doğal güzellikleri ve zengin geçmişiyle hem tarihi hem de kültürel bir yolculuk sunmaktadır.
Tarihî Derinlik
Şırnak’ın tarihi oldukça eskilere dayanır. Eski adı Şehr-i Nuh olan bu şehrin, Nuh Tufanı sonrası Hz. Nuh’un gemisinin Cudi Dağı’na oturduğuna inanılan yer olduğu söylenmektedir. Bu inanç, Şırnak’ı dini ve mitolojik açıdan özel bir konuma taşır.
Şırnak, Mezopotamya uygarlıklarının etkisi altında şekillenmiştir. Bölgede Sümerler, Asurlular, Urartular, Romalılar, Abbasiler ve Osmanlılar gibi birçok medeniyet hüküm sürmüştür. Şehir, tarih boyunca stratejik bir öneme sahip olmuştur.
Şırnak, başlangıçta "Nuh'un Şehri" anlamına gelen Şehr-i Nuh adıyla anılmış, zamanla bu isim Şernah, Şırnek ve nihayet Şırnak haline dönüşmüştür.
16 Mayıs 1990 tarihli ve 3647 sayılı kanunla Siirt'ten ayrılarak Türkiye'nin 73. ili olmuştur. Aynı kanunla; Siirt’in Eruh ilçesine bağlı Güçlükonak bucağı, Şırnak’a ilçe olarak bağlanmıştır ve Mardin’in İdil, Cizre ve Silopi ilçeleri, Şırnak iline katılmıştır.
Gezilecek Yerler ve Tarihi Mekanlar
Nuh Tufanı ve Cudi Dağı
Nuh’un Gemisi’nin Cudi Dağı’na oturduğuna inanılır. Cudi Dağı, Ağrı Dağı’ndan farklı olarak, yeni bir yaşam kurmaya elverişli coğrafyasıyla öne çıkar. Dağın eteklerindeki Heştan Köyü’nün, tufandan sonra Nuh Peygamber tarafından kurulan ilk yerleşim olduğu düşünülür. "Heştan" kelimesi, gemide kurtulan 80 kişiye gönderme yapar. Cudi Dağı’nın en yüksek noktası 2114 metredir. "Nuh Peygamber Ziyaret Tepesi" olarak bilinen doruk, 2017 metre yüksekliktedir.
Şırnak’ın Ters Laleleri
Bahar aylarında Şırnak’ın dağları ve bahçeleri, kısa ömürlü ancak göz alıcı ters lalelerle bezenir. Bu eşsiz güzellik sadece 20 gün sürer. Lalelerin yerinde korunması önemli; koparanlara 60 bin 163 TL ceza uygulanmaktadır.
Cizre’li Mucit El-Cezeri
1136-1206 yılları arasında Cizre’de yaşayan İsmail Ebul İz Bin Rezzaz El-Cezeri, ilk robotu yapan ve sibernetiğin temellerini atan önemli bir bilim insanıdır. Fizik, matematik, mekanik ve sibernetik alanlarında çalışmalarıyla dünya bilim tarihine yön vermiştir. Onun anısına açılan İsmail Ebul-iz El Cezeri Müzesi, Cizre’de ziyaret edilebilir.
Dicle Nehri’nde Kano ve Rafting
Şırnak’ta Dicle Nehri ve çevresindeki Kızılsu, Habur, Hezil Çayları; kano, rafting ve olta balıkçılığı gibi aktiviteler için uygundur. Akarsu turizminin geliştirilmesi için çalışmalar sürdürülmektedir.
Faraşin Yaylası
Beytüşşebap ilçesinde yer alan Faraşin Yaylası, arıcılık ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği için önemli bir merkezdir. İlkbaharda ziyaretçiler, yaylanın doğal güzelliklerini keşfedebilir ve doğa yürüyüşlerinin tadını çıkarabilir.
Kırmızı Yayla
Uludere ilçesindeki Kırmızı Yayla, bahar aylarında karların erimesiyle yemyeşil bir örtüye bürünür. Bölge halkı ve fotoğrafçılar için popüler olan yayla, muhteşem gün batımı manzaralarıyla da büyüleyicidir.
Cizre Ulu Camii
639 yılında kiliseden dönüştürülen bu cami, 13. yüzyıla ait ahşap kapıları ve ünlü ejder figürleriyle dikkat çeker.
Hz. Nuh Camii ve Türbesi
Cizre’de bulunan cami ve türbe, Nuh Peygamber’in anısını yaşatır. Türbe, dünyanın en eski türbelerinden biri olarak kabul edilir.
Mem-u Zin Türbesi
1437 yılında inşa edilen Abdaliye Medresesi’nde yer alan türbe, Mem, Zin ve Bekir’e ait mezarları barındırır. Türbe, aşk ve ilahi duyguları içeren hikâyesiyle bilinir.
Kırmızı Medrese ve Şeyh Ahmet El-Cezeri Türbesi
14. yüzyılda inşa edilen medrese, kırmızı tuğlalarıyla dikkat çeker. İçindeki türbe, mutasavvıf ve şair Şeyh Ahmet El-Cezeri’ye aittir.
Finik Ören Yeri
M.Ö. 4000’lere dayanan tarihiyle Finik Ören Yeri, mağara evleri, sarnıçları ve kaleleriyle Şırnak tarihinin önemli bir parçasıdır.
Yafes Köprüsü
12. yüzyılda yapılan ve taş işçiliğiyle dikkat çeken köprü, günümüzde Suriye sınırında kalmıştır.
Cizre Kalesi
M.Ö. 4000 yıllarında inşa edilen kale, zaman içinde onarımlar görmüştür. Seyfiyye Medresesi’nin mihrabı, kale yapıları arasında dikkat çeker.
Mehmet Ağa Kasrı
Cizre’nin Dağkapı Mahallesi’nde bulunan bu yapı, beyaz kalker ve siyah bazalt taşlarla inşa edilmiştir.
Şırnak Kaplıcaları
Şırnak’ta bölgenin en yüksek sıcaklığa sahip kaplıca kaynağı, Güçlükonak ilçesindeki Hısta Kaplıcasıdır. Beytüşşebap ilçesinin Kato Dağı eteklerinde yer alan Zümrüt Kaplıcaları, şifa arayanlar için doğal bir mola noktasıdır. Ayrıca, Besta Kaplıcası iki farklı seçenek sunar: su banyosu ve çamur banyosu. Kumçatı mevkiinde yer alan Nasfaran Kaplıcası ise Şırnak’ın diğer dikkat çeken kaplıcaları arasında bulunur.
Gastronomi
Kutlık: Şırnak usulü içli köfte; bulgur, yarmalar ve kıymalı harçla hazırlanır, eşsiz bir lezzet sunar.
Serbidev: Haşlanmış yarma ve çökelek peyniriyle yapılan, üzerine kızartılmış tereyağı ve pul biberli sos eklenen lezzetli bir yemek.
Perdepilav: Özenle hazırlanan hamurun içinde malzemeler sıralanarak pişirilir; zahmetli ama lezzetli bir pilav türüdür.
Kipe: Koyun bağırsakları içinde pirinç ve kıyma ile yapılan geleneksel bir Şırnak yemeğidir.
Hekeheşandi: Pirinç, kıyma ve yumurtayla yapılan, yağsız pilavdan hazırlanan, kızartılmış köfte çeşididir.
Şımşıpe: Kuru patlıcan, kırmızı biber ve kabakla yapılan sebzeli dolma; kıymalı ve pirinçli harçla doldurulur.
Meyre: Yaz aylarında tercih edilen, dövme, ayran, pancar ve kabak içeren soğuk bir çorbadır.
Bırınzer: Pirinç, bal ve zerdeçal ile yapılan, muhallebi kıvamında soğuk tatlıdır.
Mahmılatık: Şalgam, ince bulgur ve su karışımından yapılan, mayalı hamurla bekletilen geleneksel bir turşudur.
Fıreydin: Şıra, ceviz, toz şekerle tatlandırılan ince ekmekler kızartılarak servis edilir.
Suryaz: Şırnak’ta yetişen suryaz otu, kavrulmuş soğan ve tercihe bağlı yumurta ile yapılan lezzetli bir yemek.
Ekonomi ve Geçim Kaynakları
Şırnak ekonomisi tarım ve ticarete dayanırken kırsal kesimde temel geçim kaynağı hayvancılıktır. Yaylacılık yöntemiyle küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yaygındır. Tereyağı, peynir, yün, kıl ve tiftik gibi hayvansal ürünler ön plandadır. Tarıma elverişli arazi sınırlı olduğundan, üretilen tarım ürünleri miktarı düşüktür. Başlıca tarım ürünleri arasında buğday, mercimek, arpa, üzüm ve pamuk bulunur.
Hayvancılığa bağlı olarak, ilde kilim, halı, heybe ve şal dokumacılığı gelişmiştir. Özellikle Şırnak şalı oldukça ünlüdür. Beytüşşebap’ta dokunan yünlü ve simli kilimler dünya çapında tanınmaktadır. Ayrıca bazı bölgelerde gümüş ve bakır işlemeciliği yapılmaktadır. Ancak sanayi sektörü, il genelinde yeterince gelişmemiştir.
Şırnak, zengin tarihi, doğal güzellikleri ve kültürel çeşitliliği ile keşfedilmeye değer bir şehirdir. Cudi Dağı, Kasrik Boğazı ve Finik Ören Yeri gibi yerleriyle tarih ve doğa severlere hitap eden Şırnak, mutfağıyla da damaklarda unutulmaz bir tat bırakır. Şehrin köklü geçmişi ve sıcak insanları, burayı özel kılan unsurlar arasında yer alır. Misafirperverliği ve kendine has atmosferiyle Şırnak, Güneydoğu Anadolu’nun saklı hazinelerinden biridir.
Mihrimah E-Ticaret ve Turizm Şirketi, Türkiye ve dünya çapında her türlü turistik turu sağlayarak, sizleri unutulmaz bir seyahat deneyimi yaşamaya davet etmektedir. Şırnak’ın tarihi ve doğal güzelliklerini keşfetmek, bu şehri en iyi şekilde deneyimlemek için Mihrimah E-Ticaret ve Turizm Şirketi ile seyahatinizi planlayın. Mihrimah, tüm Türkiye’de anlaşmalı olduğu otellerde size konaklama hizmeti sunarak, konforlu bir tatil geçirmenizi ve keyif almanızı sağlar. Şırnak’ın eşsiz güzelliklerini keşfetmeye hazır olun, Mihrimah ile seyahatiniz bir ömre değer olacak!