Siirt: Güneydoğu'nun Doğal ve Kültürel Zenginlikleri
Siirt, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan ve hem doğal güzellikleri hem de tarihi geçmişiyle önemli bir şehirdir. 2023 yılı itibarıyla 331.070 nüfusa sahip olan Siirt, 5.718 km² yüzölçümü ile bölgenin önemli illerindendir. Siirt, tarihî zenginlikleri, geleneksel el sanatları, mutfağı ve doğal güzellikleriyle dikkat çeker. Tarım, hayvancılık ve sanayinin iç içe geçtiği bu şehir, aynı zamanda bölgenin kültürel çeşitliliğini yansıtan bir yapıya sahiptir.
Tarihî Derinlik
Siirt, Mezopotamya ve Anadolu uygarlıklarının birleşim noktasında yer alır. Tarihi, farklı medeniyetlerin izlerini taşır. Siirt adının kökeni hakkında çeşitli görüşler vardır. Bir görüşe göre, adı Sami Dili'nden gelen "Keert" (kent) kelimesinden türemiştir. Süryaniler ise kenti "Se’erd" olarak adlandırmışlardır.
Siirt, İ.Ö. 3000'lere kadar yerleşim görmüş ve sırasıyla Hurri, Hitit, Urartu, Asur, Med ve Pers egemenliğine girmiştir. Bu dönemde bölge, Mezopotamya'nın tarım kültürü ile Doğu Anadolu'nun dağlık yayla kültürünün birleştiği bir yerdi. Ayrıca, Zerdüşt inanışı ve Hristiyanlık gibi dinlerin etkisi görülmüştür.
639 yılında İslam'ın yayılmaya başlamasıyla Siirt, Emevi ve Abbasiler'in egemenliğine girmiştir. Bu dönemde Arap İslam kültürü etkili olmuştur. 9. yüzyıldan sonra Sünni ve Şii mezhepleri bölgede yayılmaya başlamıştır.
Malazgirt Zaferi sonrası Türkler Anadolu'ya yerleşmeye başlamış, Siirt Artuklular’ın yönetimine girmiştir. Artuklular’ın ardından Akkoyunlular ve Safeviler bölgeye hakim olmuştur. Osmanlı döneminde, 16. yüzyılda Siirt, Osmanlı topraklarına katılmış ve Tanzimat döneminde daha merkezi bir yönetim şekli benimsenmiştir.
1894 yılında Sason'da Ermeni ayaklanması yaşanmış ve Osmanlı, durumu kontrol altına almak için sert tedbirler almıştır. Siirt, 19. yüzyılda Diyarbekir ve Bitlis vilayetlerine bağlıydı.
Milli Mücadele sırasında Siirt, işgal edilmemiş ancak İngilizlerin tehdidi altında kalmıştır. Siirt, Müdafaa-i Hukuk Derneği kurarak işgale karşı mücadele etmiştir. Erzurum Kongresi'nde Siirt’i temsil eden Cemil Aydın, kongreye katılmıştır. Siirt, Türk Kurtuluş Savaşı’na önemli katkılar sağlamıştır. Siirt halkı, işgalci güçlere karşı büyük bir direniş göstererek, bölgeyi savunmuştur.
Gezilecek Yerler ve Tarihi Mekanlar

Veysel Karani Türbesi
Siirt şehir merkezine kolayca ulaşılabilen Veysel Karani Türbesi, Baykan ilçesinde yer almasına rağmen, şehirdeki en önemli dini ve kültürel mekanlardan biridir. Veysel Karani’nin kabri burada bulunmaktadır ve türbe yıl boyunca yoğun ziyaretçi akınına uğrar. Ziyaret için herhangi bir ücret alınmaz. Osmanlı sanatının izlerini taşıyan süslemelerle bezenmiş türbenin inşa tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, Osmanlı Dönemi'ne ait olduğu düşünülmektedir. Türbenin etrafındaki çiçeklerle dolu geniş bahçe, ziyaretçilere huzur verici bir atmosfer sunar. Türbe, son restorasyonunu 2001 yılında geçirmiştir.

Siirt Ulu Camii
Siirt’in en önemli dini yapılarından biri olan Siirt Ulu Camii, görkemli yapısıyla dikkat çeker. Kitabesi olmadığı için tam inşa tarihi bilinmemekle birlikte, caminin yaklaşık 1000 yıllık bir geçmişe sahip olduğu tahmin edilmektedir. Irak Selçuklu hükümdarı Muhammed Tapar’ın döneminde cami yenilenmiştir. 1905, 1957 ve 1980 yıllarında onarımlar geçiren cami, Selçuklu mimarisinin izlerini taşır. Minare ve kubbelerinin orijinalliği korunmuş olup, dış cephedeki taş işçiliği ise tarihi değeri yansıtmaktadır.

Tillo Kalesi
Tillo ilçesinde yer alan Tillo Kalesi, etkileyici manzarasıyla dikkat çeker. 2006’da açılışı yapılan Cam Seyir Terası, kaledeki yüksek noktalardan şehrin eşsiz manzarasını gözler önüne serer. Osmanlı Dönemi’nden kalan bu kale, çevresindeki vadiyi ve çayı net bir şekilde görebilme imkanı sunar. Tillo ilçesine bağlı bu bölge, fotoğrafçılar ve doğa severler için popüler bir noktadır. Ziyaretçilere ücretsizdir.
Sağlarca Kaplıcası
Eruh ilçesinde bulunan Sağlarca Kaplıcası, şifalı suları ve doğal güzellikleriyle dikkat çeker. Siirt şehir merkezine yaklaşık 17 km uzaklıktaki kaplıcanın suyu 33-37°C arasındadır. Kireçlenmeden kas yorgunluğuna kadar birçok rahatsızlık için faydalı olduğu düşünülen kaplıca, kalsiyum ve sodyum açısından zengindir. Bölgede bulunan Baton Vadisi, kaplıcanın su kaynağını oluşturan mağaraya ev sahipliği yapmaktadır.

İbrahim Hakkı Hazretleri Türbesi
Siirt’in Tillo ilçesinde yer alan İbrahim Hakkı Hazretleri Türbesi, inanç turizmi açısından büyük bir öneme sahiptir. UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan bu türbe, 18. yüzyılda yaşamış alim ve mutasavvıf İbrahim Hakkı Hazretleri’nin mezarını barındırmaktadır. İsmail Fakirullah Hazretleri’nin türbesi de burada yer almaktadır.
Derzin Kalesi
Baykan ilçesindeki Derzin Kalesi, Adakale Köyü sınırlarında yer alır ve kayalık bir alan üzerine inşa edilmiştir. Bizans Dönemi'ne ait bu kalede gözetleme kuleleri hala ayakta durmaktadır. Şehir merkezine 60 km uzaklıkta bulunan kaleye ücretsiz olarak ziyaret edilebilir.

Botan Çayı
Siirt’in en bilinen doğal alanlarından biri olan Botan Çayı, bölge halkının sıkça tercih ettiği bir piknik alanıdır. Dicle’nin bir kolu olan bu çay, Siirt, Batman ve Şırnak illerini kapsayan bir coğrafyayı etkilemektedir. Cano gibi su sporları aktiviteleriyle tanınan Botan Çayı, tarihi kalelere ve seyir teraslarına yakın bir konumda bulunur.
Siirt Saat Kulesi
Siirt’in önemli simgelerinden biri olan Siirt Saat Kulesi, Hükümet Caddesi üzerinde yer almaktadır. 1975 yılında inşa edilen bu kule, aslında 1905 yılında Alaaddin Paşa tarafından yaptırılan orijinal saat kulesinin yerine yapılmıştır. Altı katlı olan kule, şehir merkezine yakın ve hatıra fotoğrafları çekmek için popüler bir noktadır.

Rasıl Hacar
Siirt merkezine 4 km uzaklıkta bulunan Rasıl Hacar, etkileyici bir kanyon olarak dikkat çeker. "Delikli Taş" olarak da bilinen bu kanyon, Botan Çayı’nın tam karşısına konumlanmıştır. Yüksekliği 400 metreye kadar ulaşan Rasıl Hacar, yamaç paraşütü meraklıları için de cazip bir noktadır.

Taşbaşı Mağarası
Botan Vadisi’ni tepeden görebileceğiniz Taşbaşı Mağarası, 350 metrelik yüksekliğiyle dikkat çeker. Kireçtaşlarının oyulması sonucu oluşmuş bu mağara, bir zamanlar yaşam alanı olarak kullanılmıştır. Ayrıca, gençlerin cesaretlerini göstermek için atladıkları "Atlama Taşı" da mağaranın yakınında yer almaktadır.
Zemzemil Hassa Hatun İbadethanesi
Tillo ilçesinde bulunan bu tarihi ibadethane, Sultan Mahmut’un eşi Zemzemil Hassa Hatun’a adanmıştır. 1765 doğumlu olan Zemzemil Hassa Hatun, zikir ve ibadetle yaşamış bir figürdür. İbadethane, 1800'lerin sonunda Bediüzzaman’ın da ziyaret ettiği bir yer olarak bilinir.

Kalatül Üstad Kalesi
Tillo ilçesinde yer alan Kalatül Üstad Kalesi, mistik bir atmosfere sahip ve kolayca ulaşılabilir bir yapıdır. İbrahim Hakkı Hazretleri tarafından inşa edilen kale, 2011 yılında restore edilmiştir ve zengin manzarasıyla ziyaretçileri kendine çekmektedir.
Şirvan Kalesi
Şirvan ilçesinde bulunan Şirvan Kalesi, aynı zamanda Küfre Kalesi olarak da bilinmektedir. Yüksek bir kayaya inşa edilmiş olan bu kale, şehri etkileyici bir açıdan görme imkanı sunar. Kalenin duvarları ve yapıları günümüze kadar gelebilmiş olup, her saat ücretsiz olarak ziyaret edilebilir.
Siirt Mağaraları
Siirt şehir merkezine yaklaşık 15 km uzaklıkta bulunan Siirt Mağaraları, Botan Vadisi sınırlarında yer almaktadır. Binlerce yıl öncesine dayanan mağaralar, bölge halkı tarafından ev olarak da kullanılmıştır. Mağaralar, suyun aşındırması sonucu oluşan kalkerlerdir ve girişleri ücretsizdir.
Çemikari Yaylası
Pervari ilçesinde yer alan Çemikari Yaylası, doğa severler için ideal bir mekan olup, şehre 1.5 saat uzaklıktadır. Yayla, doğa yürüyüşleri ve piknikler için popüler bir alandır. Ayrıca, "Pervari Balı" adıyla tescillenmiş karakovan balının üretildiği bir yerdir. Yaz aylarında yoğun ilgi görür ve Siirt Fıstık Festivali burada düzenlenir.
Kormas Kalesi
Bizans dönemine ait olduğu tahmin edilen Kormas Kalesi, Siirt şehir merkezine 34 km uzaklıkta yer alır. Orta Çağ’dan kalma bu kale, geçmişte Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde de kullanılmıştır. Kalede sarnıç, hamam ve ambar gibi bölümler bulunur.
Erzen Ören Yeri
Siirt’in ilk yerleşim alanlarından biri olan Erzen Ören Yeri, Kurtalan ilçesinde yer alır. Tarihi kalıntıları ve gözetleme kuleleriyle dikkat çeker. 65 km uzaklıkta bulunan bu ören yerini ücretsiz olarak ziyaret edebilirsiniz.
Şeyh’ul Hazin Hazretleri Makamı
Siirt’in önemli figürlerinden Şeyh’ul Hazin Hazretleri’nin türbesi, Dereyamaç bölgesindedir. 1800'lerin ortasında yaşamış olan Şeyh’ul Hazin, 40 gün boyunca kesintisiz vaaz verdiğiyle ünlüdür. Türbe, şehir merkezine 6 km uzaklıktadır.
İrun Kalesi
Şirvan ilçesinde yer alan İrun Kalesi, yüksek bir dağın zirvesine inşa edilmiştir. Bu kaleye çıkmak zahmetli olsa da manzarası oldukça büyüleyicidir. 12. yüzyılda inşa edilen kale, Artuklular, Akkoyunlular, Safeviler ve Osmanlılar tarafından kullanılmıştır.
Gastronomi
Büryan Kebabı: Siirt'in simgesi olan büryan kebabı, çamurla kaplanarak pişirilir ve tereyağı ile servis edilir.
Kitel: Bulgur, kıyma, soğan ve reyhanla yapılan içli köfte türü bir yemektir.
İsmeket Köfte: Yağsız kıyma, bulgur, patates, yumurta ve soğan karışımından yapılan köftedir.
Arap Dolması: Kuru patlıcan ve biberle yapılan, zeytinyağında sunulan nefis dolmadır.
Perde Pilavı: Pirinç, badem, çam fıstığı ve et suyu ile hazırlanan, hamur içinde pişen geleneksel bir yemektir.
Zerfet: Şeker, sarımsaklı yoğurt ve baharatlardan yapılan ilginç bir yemektir.
Bumbar: Bağırsak içine pirinç veya bulgur harcı doldurulup haşlanarak yapılan bir yemektir.
Kiftel Leben: Yoğurt, nane ve pul biber sosuyla servis edilen bulgur köftesidir.
Mihr Çorbası: Nohut, buğday ve yoğurtla yapılan geleneksel bir çorbadır.
Pırtike Çorbası: Ispanak, pirinç, sumak ve domates salçasıyla yapılan, baharatlı bir çorbadır.
Aside Tatlısı: Un, yağ ve şekerle yapılan, hafif ve kolay hazırlanan bir tatlıdır.
Gebole: Pekmezli muhallebi, un, süt ve pekmezle yapılır ve cevizle süslenir.
İmçerket: Katmere benzeyen, şekerli ve çıtır bir tatlıdır.
Varakkaak: Şekersiz tatlı, kurutulmuş hamur, su ve pekmezle yapılır, ceviz ve fıstık eşliğinde sunulur.
Ekonomi ve Geçim Kaynakları
Siirt'te faal nüfusun %65'i tarım ve hayvancılıkla uğraşır.
Tarım: Başlıca ürünler buğday, arpa, pirinç, nohut, mercimek, tütün ve soğandır. Meyvecilik de ileridir, özellikle nar üretimi Türkiye’nin beşte birini karşılar. Ayrıca ceviz, antepfıstığı, üzüm, zerdali ve badem yetiştirilir.
Hayvancılık: Siirt, hayvancılıkla geçimini sağlayan bir bölgedir. Yaylaları, sığır, koyun, kıl keçisi ve tiftik keçisi yetiştirmeye uygundur. Arıcılık da yaygındır ve Pervari balı ünlüdür.
Madenler: Siirt tuz bakımından zengindir. Tuzlu su buharlaştırılarak tuz elde edilir ve başlıca çıkarma yerleri Çay, Şirvan, Melefan, Sadak, Serkol, Sulha, Ziriki ve Kozluk’tur. Ayrıca bakır ve krom yatakları mevcut, ancak henüz işletilmiyor. İl sınırlarında çıkarılan petrol, Batman’daki rafineride işlenir.
Sanayi: Siirt'te sanayi gelişmemiştir. Bulunan tesisler arasında yem, un, meyan balı fabrikaları ve tuğla-kiremit üretim tesisleri bulunur. Ayrıca Siirt battaniyeleri tiftik ipliğiyle dokunur. Jeotermal enerji potansiyeli de vardır ancak henüz kullanılmamaktadır.
Siirt, doğal güzellikleri, tarihi zenginlikleri ve kültürel çeşitliliği ile her yıl pek çok yerli ve yabancı turisti cezbetmektedir. Hem dinlenmek hem de kültürel mirası keşfetmek isteyen ziyaretçilere sunduğu eşsiz deneyimlerle, bölgenin en önemli şehirlerinden biri olmaya devam etmektedir.
Mihrimah E-Ticaret ve Turizm Şirketi, Türkiye ve dünya çapında her türlü turistik turu sağlayarak, sizleri unutulmaz bir seyahat deneyimi yaşamaya davet etmektedir. Siirt’in tarihi ve doğal güzelliklerini keşfetmek, bu şehri en iyi şekilde deneyimlemek için Mihrimah E-Ticaret ve Turizm Şirketi ile seyahatinizi planlayın. Mihrimah, tüm Türkiye’de anlaşmalı olduğu otellerde size konaklama hizmeti sunarak, konforlu bir tatil geçirmenizi ve keyif almanızı sağlar. Siirt’in eşsiz güzelliklerini keşfetmeye hazır olun, Mihrimah ile seyahatiniz bir ömre değer olacak!