Kars: Doğanın ve Tarihin Buluştuğu Şehir
Doğu Anadolu Bölgesi'nin en güzel ve tarihi zenginliğe sahip illerinden biri olan Kars, hem doğası hem de tarihî mirası ile dikkat çeker. 2023 yılı verilerine göre 277.098 nüfusa sahip olan Kars, köklü geçmişi ve eşsiz manzaralarıyla ziyaretçilerine unutulmaz bir deneyim sunmaktadır. Şehir, hem doğal güzellikleri hem de zengin kültürel mirası ile Türkiye’nin önemli şehirlerinden biridir.
Tarihî Derinlik
Kars adı, M.Ö. 130-127 yıllarında Kafkas Dağları ve Dağıstan’dan gelen Karsaklar’dan alınmıştır. Bu da Kars’ı Türkiye’deki en eski Türkçe il adı yapmıştır. Ayrıca Divan-ı Lügat-it Türk’te Kars, deve veya koyun yününden yapılan elbise anlamına gelir.
Kars, tarih öncesi çağlardan itibaren bir yerleşim merkezi olmuştur. Kür ve Aras nehirleri çevresinde yapılan kazılarda bu izler bulunmuştur. M.Ö. 9000-8000 yıllarından itibaren hayvancılık ve tarım yapılmıştır. M.Ö. 5000-4000 yıllarında Kars’a yerleşen Huriler, bölgedeki ilk sakinlerdir. M.Ö. 9. yüzyılda Urartular bölgeye hakim olmuş, 2500 yıl boyunca küçük beylikler aracılığıyla egemenliklerini sürdürmüşlerdir. M.Ö. 665’te Urartular’ın Kimmer akınları nedeniyle çekilmesinin ardından İskitler bölgeye hakim olmuştur ve egemenlikleri M.Ö. 145 yılına kadar sürmüştür. Ardından, Partlar İskitleri yenerek Türk Arsaklı beyliğini kurmuş ve Kars adını buradan almıştır. Arsaklılar, M.Ö. 2. yüzyıldan M.S. 5. yüzyıla kadar Kars’ta hüküm sürmüşlerdir.
430 yılında Sasaniler, bölgeyi ele geçirmiş ve uzun süre Sasani, Bizans ve Araplar arasında el değiştirmiştir. 1064 yılında Selçuklu Türkleri Kars’ı fethetmiş ve Türk Şeddatlı beyliğine katılmıştır. 1200’de Gürcü Atabeylerinin eline geçen Kars, 1239’da Moğollar tarafından tahrip edilmiştir. Moğollar’ın Anadolu’dan çekilmesinin ardından 1406’da Karakoyunlular, 1467’de Akkoyunlular Kars’a hakim olmuştur. Sürekli savaşlar nedeniyle Kars’ta nüfus azalmış ve yerleşim merkezleri tahrip olmuştur.
1535 yılında Osmanlı İmparatorluğu'na katılan Kars, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'na kadar Ruslara karşı önemli bir askeri üs olmuştur. 1918’de Rus işgali sona ermiş, ancak kısa bir süre sonra Mondros Mütarekesi gereği bölge boşaltılmıştır. Karslılar, ordunun desteğinden yoksun kaldıktan sonra Milli Şura ve Çenub-i Garb-i Kafkas hükümetlerini kurarak bağımsızlık mücadelesi vermiştir. 30 Ekim 1920’de Kazım Karabekir komutasındaki Türk Ordusu Kars’ı alarak Türk topraklarına katmıştır.
Gezilecek Yerler ve Tarihî Mekânlar
Ani Harabeleri
2012 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil edilen Ani Harabeleri, 2016'da kalıcı listeye girdi. Kars’ın güneydoğusunda, şehir merkezine 22 km uzaklıkta yer alıyor. Ani, Anadolu'daki ilk camiyi barındırmasıyla da önemli bir tarihi mekandır.
Kars Kalesi
1579'da III. Murat tarafından yeniden inşa edilen Kars Kalesi, şehre hakim bir konumda olup, etkileyici bir manzaraya sahiptir. Kalenin tepe kısmındaki kafede dinlenebilirsiniz. Merkezden 5 dakikada ulaşılabilir.
Sarıkamış Katerina Av Köşkü
Rus Çarı II. Nikola tarafından 19. yüzyıl sonunda inşa edilen bu köşk, Baltık mimarisine sahiptir ve Sarıkamış ilçesine 1 km uzaklıktadır. Sarıkamış'a otobüs ve özel araçla ulaşılabilir.
Kars Müzesi
1981 yılında açılan Kars Müzesi, etnografik ve arkeolojik eserleri sergiler. Müzede Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait eserler bulunmaktadır. Kars Kalesi'ne yakın ve ücretsizdir.
Taş Köprü
1579'da inşa edilen Kars Taş Köprü, kesme taştan yapılmıştır ve günümüzde aktif olarak kullanılmaktadır. Erzurum Caddesi ile Mimar Oktay Ekinci Caddelerini birbirine bağlar. Kars Kalesi’ne yakındır.
Kümbet Camii (Havariler Kilisesi)
7.yüzyılda inşa edilen Kümbet Camii, Hıristiyanlık için önemli bir kiliseyken, Müslümanların eline geçince camiye dönüştürülmüştür. Kars Kalesi'ne yakın bir konumda yer alır.
Çıldır Gölü
Doğu Anadolu’nun en büyük ikinci gölü olan Çıldır, kışın donarak atlı kızaklarla gezilebilir. Çıldır Gölü çevresinde konaklama imkanı da vardır.
Genç Kızlar Kilisesi
yüzyıldan kalma bu kilise, Arpaçay Nehri kıyısında yer alır. Zor ulaşılabilen bu yapıyı görmek isteyenler şahsi araçla gitmelidir.
Selçuklu Kervansarayı
10. yüzyıldan kalma bu kervansaray, Ani Antik Kenti’nde bulunur ve Selçuklu mimarisinin başarılı bir örneğidir.
Tigran Honents Kilisesi
1215’te inşa edilen bu kilise, freskleriyle dikkat çeker. Ancak yapılan restorasyonlar nedeniyle fresklerin çoğu kaybolmuştur. Ani Ören Yeri'ne yakın bir konumda yer alır.
Havariler Müzesi
Kümbet Camii olarak bilinen yapı, zamanla camiye dönüştürülmüş ve şu an müze olarak ziyaret edilebilir.
Büyük Katedral (Fethiye Camii)
M.S. 990’da inşa edilen bu katedral, 1604’te camiye dönüştürülmüştür. Şu anda restorasyon aşamasındadır.
Kuyucuk Kuş Cenneti
Kuyucuk Gölü, 182 kuş türüne ev sahipliği yapar ve uluslararası öneme sahiptir. Kuş gözlemciliği yapmak isteyenler için ideal bir yerdir.
Allahuekber Dağları Milli Parkı
Sarıkamış Harekatı’na ev sahipliği yapan bu milli park, doğal güzellikleriyle dikkat çeker. Çam ormanları ve alpin çayırları ile zengin bir flora barındırır.
Kafkas Cephesi Harp Tarihi Müzesi
Bu müze, Kafkas Cephesi'nde yaşanan savaşları ve günlük yaşamı interaktif şekilde sergiler. 08:00-17:00 saatleri arasında açıktır.
Boğatepe Köyü
Kars’ın peynirleriyle ünlü bu köy, özellikle kaşar ve gravyer peynirleriyle tanınır. Kars şehir merkezine 50 km mesafededir.
Kars Peynir Müzesi
Kars’ın peynir çeşitlerini tanıtan bu müze, dünyanın 18 peynir rotasından biridir. Peynir yapımı süreci de burada sergilenir.
Eski Vali Konağı
Kars Antlaşması'nın imzalandığı bu konak, tarihi bir öneme sahiptir. 2009 yılında restorasyona uğramıştır ve hala valilik makamı olarak kullanılmaktadır.
Gastronomi
Gagala: Mayalı hamurdan yapılan ve üzerine yumurta sarısı sürülen, fırında pişirilen bir hamur işi. Kahvaltılarda peynir ve çayla tüketilir.
Feselli: Un, tuz ve suyla yapılan, sacda pişirilen hamur işi. Çay, peynir ve zeytinle servis edilir, bal veya reçel eklenerek tatlandırılabilir.
Nezik: Kaymakla yoğrulmuş hamurdan yapılan, sacda pişirilen bir kahvaltı lezzeti. Zeytin, peynir ve çay ile yenir.
Haside: Süt, un, nişasta, şeker, vanilya ve tereyağı ile yapılan bir tatlı. Kış aylarında sıcak servis edilir.
Katmer: İnce yufkaların üst üste dizilerek yapılan ve yumurta sarısı ile fırınlanan bir hamur işi. Kahvaltılarda tercih edilir.
Hörre: Un, yağ ve salça ile yapılan, üzerine eritilmiş yağ ve baharatlar eklenerek servis edilen bir çorba.
Hangel: Kıymasız yapılan, baharatlı sos ve yoğurtla servis edilen, Kars’a özgü bir mantı çeşidi.
Kars Ketesi: Hem tatlı hem tuzlu yapılan, bol tereyağlı ve fırında pişirilen bir hamur işi.
Haşıl: Bulgurlar tereyağı ve sarımsaklı yoğurtla servis edilen, özellikle kış aylarında yapılan bir yemek.
Kars Kazı ve Pilavı: Kaz etinin pilavla pişirilerek sunulduğu, kış aylarında popüler olan bir yemek.
Kars Kaşarı: Yağlı ve aromatik bir peynir çeşidi, yurt dışına ihraç edilir.
Kars Gravyeri: Kars’a özgü, keskin ve lezzetli bir peynir, büyük tekerlekler halinde servis edilir.
Erişte Aşı: Eriştelerle yapılan, tereyağı ve mercimek içeren doyurucu bir yemek.
Piti Kebabı: Kuzudan yapılan, zerdeçal ve nohut ile pişirilen bir et yemeği.
Kurze: Kıymalı, büyük boyutlarda yapılan mantı. Genellikle kış aylarında tercih edilir.
Tandırda Kaz Çekmesi: Kaz eti ve bulgurlu pilavın tandırda pişirilmesiyle hazırlanan bir lezzet.
Hasuda Tatlısı: Un helvasının şerbetli versiyonu, tatlı ihtiyacını karşılar.
Umaç Helvası: Un, süt, tereyağı ve şekerle yapılan bir helva türü, kış aylarında tercih edilir.
Ekonomi ve Geçim Kaynakları
Kars ili ekonomisi büyük ölçüde tarım ve hayvancılığa dayanır. Topraklarının %34,7’si tarım arazisi olup, buğday, arpa, şeker pancarı gibi ürünlerin üretimi yoğundur. En çok üretilen ürün buğdaydır. Ayrıca, meyve üretiminde kayısı, elma ve ceviz, sebzeler arasında ise beyaz lahana, soğan ve fasulye öne çıkar.
Hayvancılık, il ekonomisinde önemli bir yer tutar. Kars’ın geniş çayır ve mera alanları, küçük ve büyükbaş hayvancılığın gelişmesini sağlar. 2005’te, ilde 350.969 koyun, 332.071 sığır ve 28.751 keçi bulunuyordu. Ayrıca arıcılık ve kümes hayvancılığı da mevcuttur.
Sanayi sektörü ise sınırlıdır. Ancak 1968’de kalkınmada öncelikli bölge olarak ilan edilip, bu süreçte bazı büyük sanayi tesisleri kurulmuştur. Bunlar arasında Kars Şeker Fabrikası, Et Kombinası ve Kağızman Tuz Rafinerisi bulunur. Ayrıca, süt ürünleri ve özellikle ünlü Kars Kaşarı önemli yer tutar.
Ticaret ise genellikle yerel düzeydeki tarımsal ve hayvansal üretimle sınırlıdır. Üretilen ürünlerin çoğu aile ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla tüketilmektedir. Kars’ta, ayrıca arıcılıkla yıllık 1.058 ton bal üretilir. Son yıllarda turizm sektörü de gelişmeye başlamıştır.
Kars, tarihi dokusu, doğal güzellikleri ve zengin kültürel mirasıyla Türkiye’nin önemli şehirlerinden biridir. Ani Harabeleri’nden Sarıkamış Kayak Merkezi’ne kadar pek çok farklı deneyimi bir arada sunan bu şehir, ziyaretçilerine hem tarihle iç içe olma fırsatı hem de doğanın tadını çıkarma imkânı tanır. Kars, hem tarihî hem de doğal güzellikleriyle keşfedilmeye değer bir yerdir.
Mihrimah E-Ticaret ve Turizm Şirketi, Türkiye ve dünya çapında her türlü turistik turu sağlayarak, sizleri unutulmaz bir seyahat deneyimi yaşamaya davet etmektedir. Kars’ın tarihi ve doğal güzelliklerini keşfetmek, bu şehri en iyi şekilde deneyimlemek için Mihrimah E-Ticaret ve Turizm Şirketi ile seyahatinizi planlayın. Mihrimah, tüm Türkiye’de anlaşmalı olduğu otellerde size konaklama hizmeti sunarak, konforlu bir tatil geçirmenizi ve keyif almanızı sağlar. Kars’ın eşsiz güzelliklerini keşfetmeye hazır olun, Mihrimah ile seyahatiniz bir ömre değer olacak!