Hakkari: Doğanın Kucağındaki Göz Alıcı Vadi
Hakkari, Türkiye’nin güneydoğusunda yer alan ve muazzam doğa manzaraları ile dikkat çeken bir ildir. 2023 yılı itibarıyla yaklaşık 300 bin nüfusa sahip olan Hakkari, 7.095 km² yüzölçümü ile Türkiye’nin en dağlık bölgelerinden biridir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin en yüksek noktalarına sahip olan Hakkari, tarihi, kültürel mirası ve eşsiz doğası ile hem yerli hem yabancı turistler için önemli bir cazibe merkezidir.
Tarihî Derinlik
Hakkari adı, Van Gölü'nün güneyinde ve bir kısmı İran'a uzanan bölgelere yerleşmiş olan “Hakkar” kabilesinden alınmıştır. Arapça'da “Hakkariye” olarak geçen bu isim, “Hakkarlar’ın Şehri” anlamına gelir.
Yörede yapılan araştırmalarda, bölgenin tarih öncesi çağlarda yerleşim yeri olduğu, sırasıyla Sümerler, Akadlar, Urartular ve Asurlular tarafından uzun süre mesken tutulduğu belirlenmiştir. İlk çağlarda önemli bir kale olarak bilinen Hakkari, uzun süre savaşlara sahne olmuştur. 1514’te Çaldıran Zaferi sonrası Osmanlı topraklarına katılmıştır. Birinci Dünya Savaşı sonrasında, 24 Nisan 1915’te Ruslar tarafından işgal edilen Hakkari, 22 Nisan 1918’de kurtarılmıştır.
1926 yılında yapılan Ankara Antlaşması ile Musul dahil beş bölgesi ulusal hudutlar dışında kalan Hakkari, aynı yıl il statüsü kazanmıştır. 1933’te Van iline bağlanmış, 1936'da yeniden il olmuştur.
Gezilecek Yerler Ve Tarihi Mekanlar
Hakkari Kilim Müzesi
Hakkari Kilim Müzesi, 2008 yılında açılmış ve Anadolu'nun geleneksel zanaatlarını tanıtan önemli bir mekan. Cumhuriyet Caddesi'nde yer alan müze, 170 kadının el emeğiyle dokuduğu kilimleri sergileyerek, Hakkari'nin özgün el sanatlarını tanıtıyor. Kilimlerin satışı, hem bölgedeki kültürel mirası yaşatmaya yardımcı oluyor hem de sürdürülebilirliğe katkı sağlıyor.
Cennet Cehennem Vadileri
Hakkari merkeze yaklaşık 45 kilometre uzaklıkta, Cilo Dağı eteklerinde yer alan Cennet Cehennem vadileri, doğal güzellikleriyle dikkat çekiyor. Bu vadilerde, dev buzullar ve rengarenk çiçekler bir arada bulunuyor. Zıtlıklarıyla görsel bir şölen sunan bölge, doğa yürüyüşleri, dağcılık ve kaya tırmanışı gibi aktiviteler için ideal bir yer.
Mergan Vadisi
Mergan Vadisi, yemyeşil ormanlar, berrak sular ve etkileyici dağ manzaralarıyla doğa severlerin ilgisini çekiyor. Yürüyüş patikaları, piknik alanları ve kamp yerleriyle, şehir hayatından uzaklaşmak isteyenler için huzurlu bir kaçış noktası sunuyor. Zengin biyolojik çeşitliliğiyle de dikkat çeken vadi, fotoğrafçılar için de mükemmel fırsatlar yaratıyor.
Şemdinli Taş Köprü
Şemdinli Taş Köprü, Hakkari’nin tarihini yansıtan önemli yapılarından biridir. 1898 yılında inşa edilen köprü, Nehri-Derecik-Irak yolunu bağlamak amacıyla yapılmış ve derin bir vadinin üzerinde konumlanıyor. Tarihi ve mimari önemiyle dikkat çeken köprü, geçmişin izlerini bugüne taşıyor.
Nasturi Kilisesi
Hakkari’nin kültürel miraslarından biri olan Nasturi Kilisesi, kayalara oyularak inşa edilmiş özgün bir yapıdır. Nasturi halkı için dini bir öneme sahip olan bu kilise, bakımsız olmasına rağmen tarihi ve kültürel değeriyle dikkat çekiyor.
Meydan Medresesi
yüzyılın başlarına ait olan Meydan Medresesi, Anadolu’daki avlulu medrese geleneğinin bir örneğidir. 1700-1701 yıllarında inşa edilen medrese, düzgün kesme taşlarla yapılmış ve Selçuklu döneminin mimari izlerini taşır. Yapı, iki katlı ve iki kanatlı olup, bölgedeki önemli tarihi yapılardan biridir.
Merga Bütan Kayak Merkezi
Merga Bütan Kayak Merkezi, Hakkâri'nin kış turizmi açısından önemli bir noktadır. 2800 metre rakımda bulunan merkez, 4 metreye kadar kar kalınlığına ulaşabiliyor. Yeni kurulan teleski ile kayakçılara hizmet veren bu merkez, amatör ve profesyonel kayakçılar için ideal bir alan sunuyor.
Uludoruk
Uludoruk, Türkiye’nin ikinci en yüksek dağıdır ve İzbırak Buzulu’na ev sahipliği yapmaktadır. Zirveye çıktığınızda, karla kaplı zirveler ve buzul manzarası sizi karşılar. Uludoruk, tarihi ve kültürel açıdan da önemli bir yer olup, bölgedeki birçok efsaneye ilham kaynağı olmuştur.
Mar Şalita Manastırı
Mar Şalita Manastırı, Hakkari’nin yüksek dağlarında yer alan gizli bir hazine olarak dikkat çekiyor. Kaya oyuğuna inşa edilen bu manastır, zor bir araziye konumlanmış ve mimari açıdan benzersizdir. Manastır, Trabzon’daki Sümela Manastırı'na benzerliğiyle öne çıkıyor.
Cilo ve Sat Dağları Milli Parkı
Cilo ve Sat Dağları Milli Parkı, 27.500 hektarlık bir alanı kapsıyor ve Hakkari’nin Merkez, Şemdinli ve Yüksekova ilçeleri sınırlarında bulunuyor. Türkiye’nin en yüksek zirvelerinden biri olan Uludoruk da park içinde yer alıyor. Park, buzullar, derin vadiler ve morenler gibi doğal unsurlarla, bölgenin zengin ekosistemini sergiliyor. Botanik araştırmalar sonucunda, burada 53 farklı bitki türü bulunmuştur.
Kelat Sarayı
Kelat Sarayı, Hakkari'nin Şemdinli ilçesinde, Bağlar köyünün güneybatısında yer alan tarihi bir yapıdır. Yapının kesin inşa tarihi bilinmemekle birlikte Seyit Ahmet Sıddık tarafından yaptırıldığı düşünülmektedir. Dikdörtgen planlı ve üç katlı olan bu saray, geçmişte pek çok savaş ve doğal afete tanıklık etmiştir. Günümüzde ayakta kalan iki kemer ve bir duvar, yapının eski ihtişamını yansıtmaktadır.
Mar Abdişo Manastırı
Oğul Vadisi'nde yer alan Mar Abdişo Manastırı, doğal kaya girintilerinden yararlanılarak yapılmıştır. 82 metre uzunluğunda ve 14 metre derinliğindeki manastır, üç katlı planlanmış ancak günümüzde tek zemin katı ayakta kalmıştır. Doğaseverler ve tarih meraklıları için dikkat çekici bir ziyaret noktadır.
Kayme Sarayı
Kayme Sarayı, Şemdinli ilçesinde, 1909-1911 yıllarında Seyit Muhammed Sıddık tarafından inşa edilmiştir. Dikdörtgen planlı ve iki katlı olan bu yapı, ince işçiliğe sahip düzenli kesme taşlarla öne çıkar. Zemin ve birinci katlarda yer alan salonlar ve odalar, iç içe geçmiş bir mimari yapıya sahiptir.
Berçelan Yaylası
Berçelan Yaylası, Hakkari'nin etkileyici doğasında, temiz dağ havası ve zengin bitki örtüsüyle dikkat çeker. Yaz aylarında hayvancılık ve tarım için kullanılan yaylada, Seyithan Buzul Gölü gibi güzellikler doğaseverleri cezbeder.
Kavalköy Şelalesi
Kavalköy Şelalesi, Kato Dağı eteklerinde, 20 metre yükseklikten akan suyu ve huzur dolu ortamıyla öne çıkar. İlkbahar aylarında daha da canlanan bu doğa harikası, sakinlik ve doğa ile baş başa kalmak isteyenler için ideal bir duraktır.
Cilo Buzulları
Cilo Dağı'nda bulunan Cilo Buzulları, yaklaşık 20 bin yıllık geçmişiyle dikkat çeker. Kuzeybatı-güneydoğu yönünde dizilmiş beş ana buzuldan oluşan bu alan, iklim değişikliğinin etkilerinin gözlemlenebileceği çarpıcı bir doğa laboratuvarıdır.
Zap Vadisi
Zap Vadisi, dik kanyonlarla çevrili, yeşil alanları ve tarıma elverişli iklimiyle dikkat çeker. Elma, üzüm, nar gibi çeşitli meyvelerin yetiştirildiği bu alan, doğaseverlere benzersiz bir deneyim sunar. Zap Nehri, rafting gibi aktiviteler için uygundur.
Sat Dağı
Sat Dağı, 3.818 metre yüksekliği ve göz alıcı manzarasıyla dikkat çeker. Milli park statüsünde bulunan bu dağ, Seyithan Gölü gibi doğal güzelliklere ve Zap Suyu gibi sportif etkinliklere ev sahipliği yapar. Şelaleleri ve doğal dokusuyla keşfedilmeyi bekler.
Seyithan Gölü
Cilo Dağı'nın zirvesinde yer alan Seyithan Gölü, berrak mavi sularıyla doğa tutkunlarını cezbediyor. Adını Hakkari beylerinden Seyit Han'dan alan göl, doğa yürüyüşleri, dağcılık ve kayak gibi etkinlikler için ideal. Yaz aylarında yerel halkın göçebe yaşam tarzını deneyimlemek için de harika bir fırsat sunuyor.
Çukurca Emir Şaban Camii
Hakkari’nin Çukurca ilçesindeki bu cami, medrese bölümleriyle birlikte bir kompleks oluşturuyor. Tarihi tam olarak bilinmese de, restorasyon sonrası 2021'de yeniden ibadete açıldı. Mimarisi ve tarihiyle dikkat çeken cami, Çukurca’nın kültürel mirasında önemli bir yer tutuyor.
Zeynel Bey Medresesi
1560-1578 yılları arasında inşa edilen medrese, Hakkari'nin tarihi yapılarından biri. Kuzey-güney yönünde uzanan dikdörtgen planlı yapı, 2005-2006 yıllarındaki kazılarla gün yüzüne çıkarıldı. Bahçelerle çevrili ve bir derenin yanında konumlanan medrese, tarihi dokusuyla ilgi çekiyor.
Durankaya Yaylası
Hakkari merkezine 19 km uzaklıktaki Durankaya Yaylası, 2500 metre rakımı ve rengârenk çiçekleriyle ilkbaharda büyüleyici bir manzara sunuyor. Çadır kampı, piknik ve doğa sporları için uygun olan yayla, hayvancılık yapan halkın yaz aylarında kullandığı önemli bir alan.
Galan Yaylası
Yüksek dağlar, berrak göller ve çayırlarla çevrili Galan Yaylası, doğa ve macera severler için ideal bir mekân. Neolitik dönemden kalma kaya resimlerine de ev sahipliği yapan yayla, yerel halkın hayvancılık faaliyetleriyle de tanınıyor.
Sümbül Dağı
Yılın büyük bir bölümünde kış sporlarına ev sahipliği yapan Sümbül Dağı, ilkbahar ve yaz aylarında trekking için eşsiz bir doğa deneyimi sunuyor. Çiçeklerle bezenmiş manzarası ve temiz havasıyla ziyaretçilerini büyülüyor.
Antik Kaya Resimleri
Cilo ve Sat Dağları’ndaki kayalara çizilmiş 5000 yıllık kaya resimleri, tarih öncesi dönemlerin izlerini taşıyor. İnsan figürleri, hayvan şekilleri ve semboller, bölgenin avcı-toplayıcı geçmişine ışık tutuyor.
Mor Dağı
3800 metre yüksekliğindeki Mor Dağı, trekking ve dağcılık için popüler bir rota. Endemik bitki ve nadir hayvan türlerine ev sahipliği yapan dağ, doğa severler ve bilim meraklıları için eşsiz bir destinasyon.
Gastronomi
Kemikli Kavurma: Hakkâri’nin yaylalarında beslenen hayvanların etleriyle yapılan bu yemek, kuzu veya koyun etinin kendi yağında kavrulmasıyla hazırlanır. Pirinç pilavı ve ayranla servis edilir.
Parmak Kebabı: Yüksekova’ya özgü bu kebap, patlıcan, domates, patates ve baharatlarla fırında pişirilir. Kuşbaşı etle lezzetlendirilir ve kalabalık sofralarda tercih edilir.
Keşkek: Buğday ve koyun etiyle hazırlanan keşkek, doyurucu ve lezzetli bir yemektir. Tavuk etiyle de yapılabilir.
Yüksekova Kebabı: Kıyma, kuyruk yağı, baharatlar ve yeşilliklerle hazırlanan kebap, közde veya tavada pişirilir.
Sengeser: Kuşbaşı et, yeşil mercimek ve baharatlarla yapılan bu yemek, üzerine kurut ve çökelek eklenerek servis edilir.
Corti Aşı: Lahana, buğday, sarımsak ve kemikli etle yapılan bu çorba, özellikle soğuk günlerde tercih edilir.
Doleme: Bal kabağı ve kıymayla yapılan bir dolma türüdür. Baharatlarla zenginleştirilir.
İçli Köfte: Bulgur hamuruna kıymalı harç doldurularak yapılan bu köfte, kızartılarak ya da haşlanarak servis edilir.
Doğaba (Doğava): Buğday, kıyma ve kemikli etle yapılan yemek, üzerine sarımsaklı yoğurt ve kavrulmuş et dökülerek servis edilir.
Kepaye: Bağırsakların içine doldurulan kıymalı harçla hazırlanan bu yemek, haşlanarak sulu bir şekilde servis edilir.
Keledoş: Yöresel otlar, yoğurt, ceviz ve baharatlarla hazırlanan, tescillenmiş bir Hakkâri yemeğidir.
Çevirmeli Pilav: Pirinç, et ve sebzelerle hazırlanan bu pilav, özellikle davet sofralarında yer alır.
Köftesir (Kiftesir): Et ve yöresel otlarla yapılan bu yemek, sarımsaklı yoğurt ve kavrulmuş etle servis edilir.
Kiriş (Kıris Yemeği): Kemikli et, nohut, üzüm, ceviz ve baharatlarla hazırlanan bu yemek, özel günlerde sunulur.
Ekonomi ve Geçim Kaynakları
Hakkâri, Türkiye’nin en az gelişmiş illerinden biridir. Nüfusun %90’ı tarım, hayvancılık ve ormancılıkla uğraşır. Sert iklim, engebeli arazi ve yetersiz sulama nedeniyle tarım genelde Yüksekova’daki Gevaş Ovası’nda yoğunlaşmıştır.
Tarım: Başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, mısır, nohut, mercimek ve patatestir. Domates, biber, patlıcan gibi sebzeler de az miktarda yetiştirilir. Üzüm yetiştiriciliği eskiden yaygınken günümüzde azalmıştır.
Hayvancılık: Ekonominin temelini hayvancılık oluşturur. Koyun, keçi, sığır yetiştirilir; arıcılık gelişmektedir. Yayla ve meralar hayvancılık için elverişlidir.
Maden: Hakkâri’de maden varlığı sınırlıdır. Sadece kömür çıkarılmakta, diğer madenler henüz bulunamamıştır.
Sanayi: Sanayi açısından geri kalmıştır. Yüksekova Süt Fabrikası, Şemdinli Tekel Yaprak Tütün Bakımevi ve birkaç küçük ölçekli atölye ile sınırlıdır. Beytüşşebab’ın yünlü ve simli kilimleri ise ünlüdür.
Hakkari, hem tarihi zenginlikleri hem de doğasıyla Türkiye’nin keşfedilmeye değer köşelerinden biridir. Yüksek dağları, yaylaları ve el değmemiş vadileri ile ziyaretçilerine unutulmaz bir deneyim sunan Hakkari, bölgedeki kültür ve gelenekleri yaşatan bir yerleşimdir.
Mihrimah E-Ticaret ve Turizm Şirketi, Türkiye ve dünya çapında her türlü turistik turu sağlayarak, sizleri unutulmaz bir seyahat deneyimi yaşamaya davet etmektedir. Hakkari’nin tarihi ve doğal güzelliklerini keşfetmek, bu şehri en iyi şekilde deneyimlemek için Mihrimah E-Ticaret ve Turizm Şirketi ile seyahatinizi planlayın. Mihrimah, tüm Türkiye’de anlaşmalı olduğu otellerde size konaklama hizmeti sunarak, konforlu bir tatil geçirmenizi ve keyif almanızı sağlar. Hakkari’nin eşsiz güzelliklerini keşfetmeye hazır olun, Mihrimah ile seyahatiniz bir ömre değer olacak!