Diyarbakır: Tarihin ve Kültürün Buluşma Noktası
Diyarbakır, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan, tarihî mirası ve kültürel zenginlikleriyle dikkat çeken bir ildir. 2023 yılı itibarıyla yaklaşık 2,3 milyon nüfusa sahip olan Diyarbakır, bölgenin en büyük ve en önemli şehirlerinden biridir. 15.355 km² yüzölçümüyle, tarihi kent dokusunu, geleneksel yaşam tarzını ve modern şehirleşmeyi bir arada sunan Diyarbakır, aynı zamanda önemli bir ticaret ve sanayi merkezidir.
Tarihî Derinlik
Diyarbakır, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan, tarihi ve kültürel açıdan büyük öneme sahip bir şehir olup, dünya çapında tanınan bir kenttir. Dicle Nehri ile özdeşleşen şehir, tarih boyunca birçok büyük uygarlığa ev sahipliği yapmış ve insanlık tarihinin ilklerine tanıklık etmiştir. Yontma Taş ve Mezolitik Devirlere ait kalıntılar, Diyarbakır ve çevresindeki mağaralarda bulunmuştur. Özellikle Ergani yakınlarındaki Çayönü Tepesi, 10.000 yıl öncesine tarihlenen ilk yerleşim alanlarından biri olarak, Neolitik Devrim'e ve tarımın başlamasına ışık tutmaktadır. Ayrıca, Halaf Kültürü'nün izlerine de bu bölgelerde rastlanmaktadır.
Diyarbakır, tarih boyunca pek çok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır: Hurriler, Asurlular, Urartular, Roma İmparatorluğu, Bizans, Emeviler, Abbasiler, Selçuklular ve Osmanlılar gibi. Bu uygarlıkların izleri, özellikle Diyarbakır Surları'nda, kitabeler, süslemeler ve figürlerde görülmektedir. Diyarbakır'ın en önemli anıtlarından biri olan İçkale, bölgedeki ilk yerleşim alanı olarak kabul edilir. Kentin tarihi boyunca çeşitli egemenliklere giren Diyarbakır, Roma ve Bizans dönemlerinden itibaren önemli bir kültür merkezi olmuştur.
Bugün Diyarbakır, zengin tarihi yapıları, kültürel çeşitliliği ve tarihi mirasıyla hem Türkiye'nin hem de dünyanın önemli şehirlerinden biridir.
Gezilecek Yerler ve Tarihi Mekanlar
Dicle Köprüsü (On Gözlü Köprü)
Dicle Köprüsü, Diyarbakır’ın en bilinen simgelerinden biridir ve halk arasında Silvan Köprüsü olarak da anılmaktadır. 1065 yılında inşa edilen köprü, 178 metre uzunluğunda ve 5,6 metre genişliğindedir. Kesme bazalt taşlardan yapılan köprü, 18 metre yüksekliğiyle dikkat çeker. On gözlü olarak tasarlanan bu mimari şaheser, tarih severler ve fotoğrafçılar için popüler bir ziyaret noktasıdır.
Ulu Camii
Anadolu’nun en eski camisi olan Ulu Camii, Diyarbakır’ın en önemli tarihi yapılarındandır. 639 yılında, Araplar tarafından inşa edilen cami, Selçuklu döneminde çeşitli eklemelerle bugünkü halini almıştır. Camideki mimari unsurlar, hem Selçuklu hem de Osmanlı dönemlerinin izlerini taşır. Ulu Camii'nin çevresindeki Halifeler Camii, Şafiiler Camii, Mesudiye Medresesi ve Zinciriye Medresesi gibi yapıları da gezebilirsiniz.
Ergani
Ergani, Diyarbakır’ın tarihi ve kültürel açıdan önemli bir ilçesidir. 9 bin yıllık geçmişiyle dikkat çeker ve Cilalı Taş Devrine ait arkeolojik kalıntılara ev sahipliği yapar. İlçe, kubbeli evleri ve doğal manzaralarıyla ziyaretçilerini cezbetmektedir.
Hasan Paşa Hanı
Hasan Paşa Hanı, 1572-1575 yılları arasında inşa edilmiştir ve Diyarbakır’ın Osmanlı dönemi mimarisinin en güzel örneklerinden biridir. İki katlı han, geniş avlusu ve görkemli sütunlarıyla dikkat çeker. Ayrıca, han içinde yöresel yemekler sunan restoranlar ve kitapçılar bulunur.
Sülüklü Han (Kazancılar Hanı)
1683 yılında inşa edilen Sülüklü Han, Osmanlı döneminin en başarılı örneklerinden biridir. Yapının adı, burada yapılan tedavilerde kullanılan sülüklerden gelmektedir. Üç katlı olan bu han, 2010 yılında restore edilmiştir ve günümüzde birçok turistik işletmeye ev sahipliği yapmaktadır.
Malabadi Köprüsü
1147 yılında inşa edilen Malabadi Köprüsü, 12. yüzyıldan kalma bir Selçuklu yapısıdır. 150 metre uzunluğunda ve 7 metre genişliğindedir. Batman yolu üzerinde bulunan bu köprü, tarihi ve kültürel geziler için popüler bir yerdir.
Hevsel Bahçeleri
UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Hevsel Bahçeleri, Diyarbakır Kalesi ve Dicle Nehri arasında yer alır. 700 hektarlık alanda 180’den fazla kuş türü bulunur. Ayrıca, sincap, tilki ve su samuru gibi pek çok farklı memeliye de ev sahipliği yapmaktadır.
Diyarbakır Surları
Diyarbakır Surları, Çin Seddi’nden sonra dünyanın en uzun ikinci sur duvarıdır. Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı izlerini taşıyan surlar, yaklaşık 5 kilometre uzunluğundadır. Surlar, Diyarbakır Kalesi’ni çevreler ve tarihi yapılarıyla dikkat çeker.
Meryem Ana Süryani Kadim Kilisesi
Diyarbakır’da mutlaka görülmesi gereken yapılar arasında yer alan Meryem Ana Süryani Kadim Kilisesi, 300 yıl önce inşa edilmiştir. Bu kilise, Bizans ve Roma izlerini barındıran tarihi bir yapıdır. İçindeki dini motifler ve özel dekorasyonla dikkat çeker.
Zinciriye Medresesi
1198 ya da 1236 yılında inşa edildiği tahmin edilen Zinciriye Medresesi, Diyarbakır’ın tarihi merkezinde yer alır. Siyah bazalt taşlarla inşa edilen bu medrese, hem tarihi hem de mimari açıdan ilgi çekicidir.
Dört Ayaklı Minare
Diyarbakır’ın simgelerinden biri olan Dört Ayaklı Minare, Anadolu’daki tek dört ayaklı minare olma özelliğine sahiptir. Siyah bazalt taşlardan inşa edilmiştir ve çevresinde bir cami bulunur. Minare, her yıl çok sayıda turist tarafından ziyaret edilmektedir.
Gazi Köşkü ve Atatürk Müzesi
Diyarbakır’ın Akkoyunlular dönemine ait bu yapısı, 15. yüzyıldan kalmadır. Atatürk’ün bir dönem karargah olarak kullandığı Gazi Köşkü, şimdi müze olarak hizmet vermektedir. Müze, Atatürk’ün kişisel eşyalarını ve yerel antikaları sergiler.
Keçi Burcu
Diyarbakır Kalesi’nin doğusunda yer alan Keçi Burcu, şehrin en eski ve büyük burçlarından biridir. UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alır ve Bizans, Selçuklu ve Osmanlı izlerini taşır.
Urfa Kapı ve Mardin Kapı
Diyarbakır Kalesi’nin önemli kapılarından olan Urfa Kapı ve Mardin Kapı, taş oyması süslemeleriyle dikkat çeker. Bu kapılar, Diyarbakır’ın simgelerindendir ve yıl boyunca yoğun ziyaretçi çeker.
Hasuni Mağaraları
Diyarbakır’ın Silvan ilçesinde bulunan Hasuni Mağaraları, Anadolu’nun en eski yerleşim alanlarından biridir. Arkeolojik sit alanı olarak koruma altına alınan mağaralar, 300 odasıyla dikkat çeker ve Hristiyanlar tarafından savunma amaçlı kullanılmıştır.
Cahit Sıtkı Tarancı Müzesi
Dünyaca ünlü şair Cahit Sıtkı Tarancı’nın doğduğu ev olan müze, 1773 yılında Diyarbakır’a özgü taşlarla inşa edilmiştir. Müzede, Tarancı’nın kişisel eşyaları ve şiirlerinin yanı sıra antikalar da sergilenmektedir.
Zerzevan Kalesi
Diyarbakır ile Mardin arasında yer alan Zerzevan Kalesi, Roma İmparatorluğu döneminde savunma amacıyla inşa edilmiştir. Kalede gözetleme kuleleri, kiliseler ve su sarnıçları bulunur. 2020’den itibaren UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer almaktadır.
Harburman Köprüsü
Çermik ilçesinde yer alan Harburman Köprüsü, Artuklular döneminden kalma tarihi bir yapıdır. 1179 yılında inşa edilmiştir ve 1927’de restore edilmiştir. 106 metre uzunluğunda ve 5 metre genişliğindedir. Çevresindeki doğal güzellikler ve kafeler, burayı popüler bir ziyaret noktası yapmaktadır.
Gastronomi
Meftune: Etli yemek, sumak ile hafif ekşi ve acı bir tat alır. Özellikle akşam yemeklerinde tercih edilir.
Duvaklı Pilav: Et ve pilavın bir arada sunulduğu bu lezzet, misafirlere özel olarak hazırlanır ve genellikle yayık ayranı ile servis edilir.
Mumbar Dolması: Koyun bağırsağına harç doldurularak yapılan bu yemek, sıcak servis edilir ve Diyarbakır'da sıkça bulunur.
Patlıcan Dizme: Kıyma, domates, biber ve baharatlarla yapılan bu yemek, özellikle yaz aylarında popülerdir.
Ayvalı Kavurma: Kuzu eti ve ayva ile yapılan bu yemek, tatlımsı bir lezzet sunar ve akşam yemeği olarak tercih edilir.
Mahlepli Diyarbakır Çöreği: Kahvaltılarda tercih edilen bu çörek, mahlep aroması ile hazırlanır ve uzun süre bayatlamaz.
Cartlak Kebabı: Kuzu ciğeri ve diğer organik etlerle hazırlanan kebap, közlenmiş biber ve yufka ekmeği ile servis edilir.
Kaburga Dolması: Pirinçle doldurulan kaburga, özellikle düğünlerde servis edilen bir yemektir.
Ciğer Kebabı: Kuzu karaciğeri ile yapılan ciğer kebabı, özellikle Ramazan ayında yoğun olarak tüketilir.
Nardanaşı: Meyve ve etin birleşimiyle yapılan bu yemek, maydanoz, nar ve nohutla pişirilir.
Gevre: Diyarbakır usulü katmer böreği, genellikle bayramlarda hazırlanır ve kuzine sobada pişirilir.
Pıçık (Hıllorik): Yoğurt ve bulgurla yapılan bu yemek, hafif ekşi ve salçalı bir tat sunar.
Tırşik: Sebzelerle hazırlanan, etsiz bir yemek olan tırşik, sağlıklı ve doyurucudur.
Serbizer: Mercimekli bulgur çorbası olan bu lezzet, et suyu ile pişirilir ve kış aylarında popülerdir.
Hedik: Nohut, buğday ve baharatlarla yapılan bu çorba, besleyici ve doyurucudur.
Burma Kadayıf: Fıstık ve kaymakla servis edilen bu tatlı, Diyarbakır’ın tescillenmiş lezzetlerinden biridir.
Paluze Tatlısı: Nişasta, şeker, ceviz ve pekmez ile yapılan bu tatlı, Osmanlı mutfağından gelir ve kış aylarında tercih edilir.
Elma Düzmesi: İçine et veya ceviz yerleştirilen elma, tatlı veya yemek olarak servis edilir.
Ekonomi ve Geçim Kaynağı
Diyarbakır’da yaklaşık 650 bin hektar alanda tarım yapılmaktadır. Tahıl, başlıca ürünlerden olup, son 20 yılda üretimi üç kat artmıştır. Başlıca ürünler buğday, arpa, darı, pirinç, mercimek, baklagiller, pamuk, tütün, susam ve keten tohumudur. Sebzecilikte hıyar, domates, patlıcan, biber, fasulye, kabak ve taze soğan yetişmektedir. Diyarbakır, karpuz ve kavun üretimiyle ünlüdür, Türkiye karpuzunun %10'u ve kavunun %5'i burada yetişir. Meyvecilikte üzüm, ceviz, badem, nar, dut ve armut öne çıkar. Dicle Nehri kenarındaki köylerde güvercinlikler bulunur.
Diyarbakır, 350 bin hektar çayır ve mer'a ile hayvancılık için uygun bir bölgedir. Koyun, keçi, sığır, eşek ve katır beslenir. Ayrıca, arıcılık da gelişmektedir.
Diyarbakır’daki orman alanı 500 bin hektar olup, çoğunluğu fundalıktır. Ağaçlandırma çalışmaları devam etmektedir. Orman alanlarının büyük kısmı baltalık ormandır.
Diyarbakır, Türkiye'nin en büyük petrol yataklarına sahip bölgesidir. İlk petrol kuyusu 1961’de açılmıştır ve her yıl 2.5 milyon ton ham petrol üretilir. Ayrıca Hazro’da linyit, Ergani’de ise bakır çıkarılmaktadır.
Son yıllarda inşaat sektörü gelişmiştir. Küçük sanayi, dokumacılık, bakırcılık, demircilik ve kuyumculuk da yaygındır. Diyarbakır'da Sümerbank fabrikaları, yem fabrikası, süt endüstrisi ve Ergani Çimento Fabrikası gibi önemli sanayi tesisleri bulunmaktadır.
Diyarbakır, derin tarihi, etkileyici kültürel mirası ve doğa harikaları ile büyüleyici bir şehir olup, ziyaretçilerine unutulmaz bir deneyim sunar. Hem tarihi kalıntıları hem de zengin mutfağıyla, bu eşsiz şehir, her gezginin mutlaka keşfetmesi gereken bir yerdir.
Mihrimah E-Ticaret ve Turizm Şirketi, Türkiye ve dünya çapında her türlü turistik turu sağlayarak, sizleri unutulmaz bir seyahat deneyimi yaşamaya davet etmektedir. Diyarbakır’ın tarihi ve doğal güzelliklerini keşfetmek, bu şehri en iyi şekilde deneyimlemek için Mihrimah E-Ticaret ve Turizm Şirketi ile seyahatinizi planlayın. Mihrimah, tüm Türkiye’de anlaşmalı olduğu otellerde size konaklama hizmeti sunarak, konforlu bir tatil geçirmenizi ve keyif almanızı sağlar. Diyarbakır’ın eşsiz güzelliklerini keşfetmeye hazır olun, Mihrimah ile seyahatiniz bir ömre değer olacak!