Bitlis: Doğu Anadolu’nun Tarihi ve Doğal Zenginliği
Bitlis, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Murat-Van Bölümü'nde yer alan bir ildir. İlin nüfusu 350.994 olup, bunun %65,1'i şehirlerde yaşamaktadır (2020 sonu). Bitlis'in yüzölçümü 8.294 km²'dir ve bu alanda km²'ye 42 kişi düşmektedir; Güroymak'ta ise bu oran 94'tür. İl genelindeki yıllık nüfus artış oranı %0,83'tür. Bitlis merkezinin denizden yüksekliği ise 1.637 metredir. TÜİK verilerine göre (04 Şubat 2021), Bitlis'te 7 ilçe, 13 belediye ve 123 mahalle bulunmakta, ayrıca 348 köy vardır. Bitlis'in ismi, Makedonya Kralı Büyük İskender'in şehre kaleyi yaptıran komutanı Bedlis'ten alınmıştır. Tarihsel yapılarıyla ünlü olan Bitlis, "Vadideki Güzel Şehir" olarak da anılmaktadır.
Tarihi Derinlik
Bitlis, M.Ö. 1400 yıllarından itibaren Urartular'ın yerleşim alanıydı. M.Ö. 1280'de Asur Krallarından I. Salmanassar’ın devrinden sonra Urartular, MÖ 11. yüzyıla kadar bu bölgedeydi. Ardından Asurlular ve Medler'in yönetiminde kalan Bitlis, Pers Krallığı tarafından ele geçirildi ve MÖ 4. yüzyılda Büyük İskender'in yönetimine girdi. MS 2. yüzyılda Roma İmparatoru Trajan tarafından alınan Bitlis, 7. yüzyıla kadar Doğu Roma yönetiminde kaldı.
Türkler'in 10. yüzyıldaki Anadolu akınları sırasında önemli bir merkez haline gelen Bitlis, Bizans ve Mervanîler arasında sınır şehri oldu. 1085'te Selçuklular'ın eline geçen şehir, daha sonra Dilmaçoğulları, Ahlatşahlar ve Eyyübiler'in yönetimine geçti. Eyyübiler döneminde Kürt göçüyle bölgeye yerleşen aşiretler, Bitlis Prensliği'ni kurdu. 15. yüzyılda Akkoyunlu desteğiyle işgal edilen Bitlis, 1507'de Safeviler tarafından ele geçirildi. 1514'te Şerefhanlar, Osmanlı egemenliğini kabul etti. 1587'de Şerefhanlar'ın Osmanlı'ya katılmasıyla Bitlis, Osmanlı yönetimine girdi ve 1847'ye kadar Şerefhanlar Beyliği'nin yönetiminde kaldı.
Osmanlı döneminde kültür ve sanat merkezi haline gelen Bitlis, I. Dünya Savaşı sırasında Rusya'nın işgaline uğradı. Cumhuriyet’in ilanıyla il statüsüne kavuştu. Bitlis, adını Büyük İskender'in komutanı Bedlis'ten almıştır.
Gezilecek Yerler ve Tarihi Mekanlar
Nemrut Krater Gölü
Nemrut Krater Gölü, dünyaca ünlü doğal güzelliklerden biridir. Hem oluşumu hem de etkileyici manzarasıyla hayranlık uyandıran bu göl, dünyadaki en büyük ikinci krater gölüdür. Toplamda 12 km'lik bir alanı kaplayan göl, beş farklı gölün birleşiminden oluşur. Çevresindeki kamp alanları ve sazan balığı yoğunluğu ile balıkçılık açısından popülerdir. Gölün derinliği 155 metreye ulaşır ve yaz aylarında yürüyüşler veya piknik yapmak için ideal bir yerdir. Ayrıca, Nemrut Krater Gölü, yüzlerce kuş türüne ev sahipliği yapmaktadır.
Bitlis Kalesi
Bitlis Kalesi, 2300 yıl önce inşa edilmiştir ve şehir merkezinde bulunması nedeniyle ziyaretçiler için oldukça erişilebilirdir. Kale, Osmanlı ve Selçuklu dönemlerinde bazı değişikliklere uğramıştır. Yüksek surlardan Bitlis’in en güzel manzarası izlenebilir. Büyük İskender’in emriyle yapılan bu kale, savunma hendekleri olmadan inşa edilmiştir. Şu anda, arkeolojik çalışmalar devam etmektedir.
Tarihi Bitlis Çarşısı
Bitlis’e geldiğinizde uğramanız gereken önemli bir nokta, Tarihi Bitlis Çarşısı’dır. El sanatları atölyelerinin ön planda olduğu bu çarşı, Arnavut kaldırımlı sokakları, sıcak esnafı ve restoranları ile dikkat çeker. Çarşı, Bitlis Kalesi’nin hemen altındadır ve geçmişe yolculuk yapmanızı sağlar. Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde de övgüyle bahsedilmiştir.
Ahlat Selçuklu Mezar Taşları
Ahlat’ta yer alan Türk-İslam mezarlığı, yaklaşık 8 bin mezar taşıyla dikkat çekiyor. Bu bölge, Selçuklulardan kalan en değerli miraslardan biridir ve UNESCO tarafından listeye alınması bekleniyor. Taşlardaki ince işçilik ve kabartma bitki motifleri, Ahlat’ı tarihî açıdan çok önemli kılmaktadır. Bu mezarlık, Türk-İslam dünyasının en büyük mezarlıklarından biri olarak kabul edilir.
Bitlis Etnografya Müzesi
Bitlis Etnografya Müzesi, şehrin geleneklerini ve kültürünü yansıtan birçok koleksiyona sahiptir. Balmumu heykellerle eski meslekler tanıtılmakta ve bu sergi ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir. Müze, Cumhuriyet Caddesi’nde yer almakta ve ücretsiz gezilebilir.
Çifte Kümbetler
Van Gölü’ne yakın Ahlat’taki Çifte Kümbetler, 1200’lü yıllardan günümüze ulaşmıştır. Kümbetler, Selçuklu dönemine ait ince işçilikle yapılmıştır. Kümbetlerin orijinal kitabesi hala yerinde durmaktadır. Ziyaretçilerine etkileyici bir manzara ve tarihî atmosfer sunar.
Süphan Dağı
Süphan Dağı, Türkiye'nin üçüncü en yüksek dağıdır ve Patnos, Malazgirt, Ahlat ve Adilcevaz ilçelerinden görülebilir. 4058 metre yüksekliğiyle zorlu dağcılık parkurları sunan Süphan Dağı, özellikle yaz aylarında dağ yürüyüşü yapmak için tercih edilir.
Ahlat Müzesi
Ahlat Müzesi, Urartu Dönemi'nden Osmanlı Dönemi'ne kadar birçok eseri sergileyen önemli bir müzedir. Burada, antik döneme ait kaplar ve tarihi kazılardan çıkarılan eserleri görebilirsiniz. Müze, 2014’te Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yenilenerek tekrar ziyarete açılmıştır.
İslahiye Medresesi
1216 yılında inşa edilen İslahiye Medresesi, Selçuklu dönemine ait önemli bir yapıdır. Medrese, bilim ve sanat alanında önemli isimlerin yetişmesine olanak sağlamıştır. Aynı zamanda bahçesinde türbeler de yer almaktadır.
Nemrut Çiftkaya Kayak Merkezi
Nemrut Çiftkaya Kayak Merkezi, çeşitli seviyelerde kayak parkurları sunan önemli bir kış turizmi alanıdır. Tatvan ilçe merkezine 8 km uzaklıkta bulunan bu merkezde, kar teleferiği ile zirveye çıkabilir ve Nemrut Krater Gölü'nün manzarasının tadını çıkarabilirsiniz.
Emir Bayındır Kümbeti
Ahlat’taki Emir Bayındır Kümbeti, Akkoyunlu hükümdarının soyundan gelen Emir Bayındır için inşa edilmiştir. 1481 yılına tarihlenen kümbet, konik külahı ve silindirik gövdesiyle dikkat çeker.
Abdurrahman Gazi Türbesi
Ahlat’ta bulunan Abdurrahman Gazi Türbesi, yaklaşık 1400 yıldır ayaktadır. Hz. Ömer döneminde Ahlat’ta şehit düşen Abdurrahman Gazi için inşa edilmiştir. Türbe, 1974’te restorasyon görmüştür.
Aygır Gölü
Süphan Dağı eteklerinde yer alan Aygır Gölü, etkileyici bir manzaraya sahiptir. Fotoğrafçılar ve doğa severler için ideal bir yerdir. Göl, Adilcevaz ilçe merkezine 9 km uzaklıkta bulunur.
Tatvan Sahil Parkı
Tatvan Sahil Parkı, Van Gölü manzarası eşliğinde yürüyüş yapabileceğiniz bir alandır. Çocuklar için oyun alanları ve mesire yerleri ile yaz aylarında popüler bir dinlenme bölgesidir.
El Aman Hanı
El Aman Hanı, 16. yüzyıldan kalma tarihi bir yapıdır ve ticaret rotası üzerinde önemli bir rol oynamıştır. Günümüzde sosyal tesis olarak da kullanılmaktadır.
Ahlat Sahil Kalesi
Ahlat Sahil Kalesi, Urartular dönemine ait bir kale olup, 1224’te Osmanlılar tarafından onarılmıştır. Mimar Sinan’ın imzasını taşıyan bu kale, 38 kule ile dikkat çeker.
Bayındır Köprüsü
Bayındır Köprüsü, 15. yüzyılda inşa edilen tarihi bir yapıdır. Tahtısüleyman Deresi üzerinde yer alan köprü, geleneksel kesme taşlardan yapılmıştır.
Sodalı Göl
Sodalı Göl, kas rahatsızlıklarına karşı faydalı olduğu bilinen bir göldür. Çeşitli kuş türlerine ev sahipliği yapan göl, aynı zamanda balıkçılık açısından zengindir.
Gökmeydan Camii
Gökmeydan Camii, 1801 yılında inşa edilmiştir. Osmanlı döneminden kalan bu cami, minaresiyle dikkat çeker.
Bitlis Ulu Camii
Bitlis Ulu Camii, 1150 yılında inşa edilmiştir. 1492’de eklenen minaresiyle tarihi bir yapı olan cami, 1916’daki Rus işgali sırasında hasar görmüştür.
Şeyh Babo Türbesi
Ahlat’ta bulunan Şeyh Babo Türbesi, 1834 yılında inşa edilmiştir. Üryan Baba olarak da bilinen bu şahsiyet, bölge halkı tarafından çok sevilmiştir.
Nazik Gölü
Nazik Gölü, sakin atmosferi ve doğal güzellikleri ile dikkat çeker. Yürüyüş parkurları, kamp alanları ve balıkçı kayıklarıyla fotoğrafçılar için cazip bir noktadır.
Şeyh Hasan Camii
Şeyh Hasan Camii, 1725’te onarımdan geçmiştir ve Bitlis’in tarihi camilerinden biridir. Caminin alt katında Şeyh Hasan’ın türbesi de yer almaktadır.
Gastronomi
Büryan kebabı: Bitlis'in en meşhur etli yemeklerinden biridir. Kuzu gerdan etinden ve pide ile yapılan bu kebap, taş fırınlarda pişirilir ve yanında közlenmiş soğan ve domatesle sunulur. Siirt de benzerini yapsa da, büryan kebabı aslen Bitlis'e aittir.
Katıklı Dolma: Bitlis’e özgü bir diğer popüler yemek ise katıklı dolmadır. Kabak içleri oyularak kıyma, bulgur, soğan, sarımsak, dereotu ve baharatlarla doldurulur. Arzuya göre sarımsaklı yoğurt ile servis edilebilir. Hem ana yemek hem de ara sıcak olarak tercih edilebilir.
Keledoş: Bitlis’in köylerinde sıkça yapılan bir yemektir. İçinde çeşitli otlar kullanılan bu yemek, kemikli etle pişirilir ve ana yemek olarak sunulur.
Halise: Bitlis’in özel gün yemeklerinden biri olan halise, özellikle düğün ve bayram sofralarında yer alır. Ete eklenen döğme (buğday) ile yapılır ve etin miktarı özel günün önemine göre değişir. Düğünlerde 3 oğlak ya da kuzu eti, bayramda ise 1 kuzu eti kullanılır.
Ciğer Taplaması: Bitlis’te sıkça yapılan ciğer taplaması, kuzu ciğerinin ince bulgurla karıştırılarak köfte haline getirilmesiyle hazırlanır. Hem özel günlerde hem de akşam yemeklerinde tercih edilir.
Gılorik: Bitlis'e özgü bir sulu yemektir ve kurşun aşı çorbasına benzer. Salçalı soslu su içinde minik bulgur köfteleriyle yapılan bu yemek, genellikle çorba veya ana yemek olarak sunulur.
Şemşemok: Bitlis’in hamur işi yemeklerinden biri olan şemşemok, mayasız hamurla yapılır ve içine genellikle tavuk eti konur. Kızartılarak servis edilir.
Çorti aşı: turşu ve incik etinin birleşimiyle yapılan sulu bir yemektir. Hem çorba hem de ana yemek olarak tüketilebilir.
Ekonomi ve Geçim Kaynakları
Bitlis ekonomisi ağırlıklı olarak tarım, hayvancılık ve ormancılığa dayanır. Tahıl üretimi yaygındır; buğday, arpa, fasulye ve kaliteli "Virginia" tipi tütün öne çıkar. Meyvecilikte ceviz, armut, elma ve dut dikkat çeker.
Hayvancılık, göçebe aşiretler tarafından yapılır; koyun, keçi, sığır yetiştirilir ve arıcılık gelişmektedir. Bitlis balı, lezzetiyle ünlüdür.
Ormancılık, özellikle Hizan, Mutki ve Tatvan’da yaygındır. Sanayi gelişim aşamasındadır; sigara, un, yem ve süt fabrikaları ile tersaneler öne çıkar. Madencilik faaliyetleri ise sınırlıdır.
Bitlis, tarihi ve kültürel zenginliklerinin yanı sıra, doğal güzellikleriyle de göz dolduran bir ildir. Hem doğa tutkunları hem de tarih meraklıları için keşfedilmeye değer bir destinasyondur.
Mihrimah E-Ticaret ve Turizm Şirketi, Türkiye ve dünya çapında her türlü turistik turu sağlayarak, sizleri unutulmaz bir seyahat deneyimi yaşamaya davet etmektedir. Bitlis’in tarihi ve doğal güzelliklerini keşfetmek, bu şehri en iyi şekilde deneyimlemek için Mihrimah E-Ticaret ve Turizm Şirketi ile seyahatinizi planlayın. Mihrimah, tüm Türkiye’de anlaşmalı olduğu otellerde size konaklama hizmeti sunarak, konforlu bir tatil geçirmenizi ve keyif almanızı sağlar. Bitlis’in eşsiz güzelliklerini keşfetmeye hazır olun, Mihrimah ile seyahatiniz bir ömre değer olacak!